Dünya çapında kilometrelerce yol kat eden uçaklar, dünyanın hemen hemen her yerine gidiyor. Buna karşın, Asya Kıtası'nın üzerinde öyle bir yer var ki uçaklar oraya hiç uğramak istemiyor. Hatta pilotlar, yollarının uzaması pahasına o bölgeden geçmemeyi tercih ediyor.
'Tibet Platosu' ya da Çang-Tang denen bölge, Çin'in Tibet Özerk Bölgesi ve Qinghai Eyaleti'nin büyük bir bölümünü kapsayan, Orta Asya'da yer alan yüksek platoya verilen isim.
Canlı bir küresel hava trafik haritası açtığınızda, bu devasa alan üzerinden hiçbir geçişin olmadığını görürsünüz. Ne zaman bakarsanız bakın, sanki uçulması yasak bir bölgeymiş gibi, bu durum hep böyledir. Tüm uçaklar sanki bu alandan kaçar ve hep bu bölgenin etrafında dolaşır. Okyanusun ortasında da olmayan bu yer, dünyanın en kalabalık nüfusu olan Asya kıtasında yer alır. Peki bunun nedeni nedir? Neden uçaklar Tibet'in üzerinden uçmaz ya da uçmak istemez? Bunun birkaç nedeni var.
Bölgedeki havacılık tarihine bakılırsa, nedenler daha iyi anlaşılacaktır. Söz konusu ölü bölge, Tibet Platosu olarak bilinen bir coğrafi bölgenin üzerinde yer alıyor. Aynı zamanda dünyanın en büyük çorak arazilerinden bir tanesi. Antarktika, Kuzey Grölland'dan sonra Tibet Platosu, dünya genelinde insanların yaşaması için, en az misafirperver ve en az nüfuslu yerdir. Burası Fransa'dan beş kat daha büyük bir alanı kaplasa da nüfusu çok azdır. Bunun nedenlerinden platonun ortalama yüksekliğinin 4500 metreden fazla olmasıdır. Bu yükseklik ise, Tibet Platosu'nu dünyanın en yüksek bölgesi yapıyor ve ayrıca ona dünyanın çatısı denmesine sebep oluyor. Plato uzun yıllardır havacılığın önünde bir engel. Plato üstündeki uçma girişimi en son 2. Dünya Savaşı sırasında gerçekleşmiş. Rüzgârın saatte 200 mile kadar çıktığı alanda türbülansa yakalandıkları, hava yakıtları donduracak kadar da soğuk olduğu, acil iniş yapılabilecek bir düzlük bulunmadığı için pek çok kayıp yaşanmış. Yıllar sonra, modern uçaklar için bölgede yapılan 2 önemli havalimanlarının da pistleri kısa ve küçük uçaklar için uygun olması. Yapılan uçuşlar da çok yakın bölgelere oluyor.
Uçakların Tibet Platosu üzerinden uçmamalarının dört ana sebebi var. İllki oksijen sorunu. Ortalama yüksekliği 14 bin feetten fazla ve uçaklar genelde 30 bin feetin üzerinde seyreder. Olası bir arıza durumunda, kabin basınçlandırma siteminde, yolcuların rahat bir biçimde nefes alıp vermelerini sağlamak amacıyla, ilk olarak oksijen maskeleri devreye girer. Oksijen sistemi 15-20 dakikalık bir süre için yeterlidir. Bu nedenle pilotlar bu tür arızalarda 10 bin feet irtifaya çekmek zorundadırlar. Tibet bölgesinin genelinde seviye, bunun çok üzerindedir. Bu bölgenin çift motorlu uçaklar için de bir engeli vardır. Tek motoru arızalanmış bir uçağın kalan motoru ile aynı irtifayı tutturması da zor olacaktır. Bu gibi acil durumlarda bir miktar alçalmak gerekir. Yüksek dağ sıralarından oluşan bölgeler risk oluşturabilirler. O nedenle uçaklar bu bölgeye gelince, adeta Tibet'in etrafından dolaşacak şekilde bu bölgeye teğet geçerler. Bu platoda Çin nüfusunun yüzde ikisi yaşamakta. Neredeyse kimse yok. Bu nedenle iç hat uçuşları neredeyse hiç gerçekleşmiyor. Avrupa ile Asya arasındaki uzun mesafeli uçuşlarsa Tibet üzerinden uçmaktan kaçınacaklardır. Acil durum riskini almak istemezler. Plato üzerinde esen şiddetli rüzgârlar da dağların üzerinde bir dalga oluştururlar. Uçaklar bu dalgalı rüzgârın içinden geçtiklerinde şiddetli türbülansa maruz kalırlar. Jet yakıtları sıcaklık eksi kırk derecenin altına düştüğünde donar. Kısa uçuşlar için sorun teşkil etmese de, plato üzerinde altı veya daha uzun sürecek olan uçuşlarda sorun olabilir.
İşte 60 bin TL'lik o soru:
Yolcu uçakları dünyanın hangi bölgesinin üzerinden neredeyse hiç geçmez?
A) Bermuda Üçgeni
B) Alaska
C) Grönland
D)Tibet
(Doğru Cevap: D)
Kim Milyoner Olmak İster yarışmacısının Tibet sorusunda neler yaşadığını izlemek için tıklayın.
